پیشینه تاریخی اردبیل
اردبیل از شهرهای قدیمی ایران است که حدود ۵۰۰۰ سال قدمت دارد.در لوحه‌های گلی به صورت ارتا ثبت گردیده‌است این شهر در زمان حکومت بنی امیه مرکز حکومت آذریابجان و بعدها مرکز قیام بابک بوده است. در سال ۶۱۸ هجری مورد حمله مغولان قرار گرفت. اردبیل در زمان صفویان آباد گردید و به اوج اعتبار، عزت، و عظمت خود رسید، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در ۲۴ فروردین۱۳۷۲ به مرکز استان تبدیل شد.
بسیاری از مؤلفان دوره اسلامی، بنای شهر اردبیل را به فیروز، پادشاه ساسانی نسبت می‌دهند و می‌نویسند که اردبیل به دستور این پادشاه، که در سده پنجم میلادی می‌زیست، ساخته شده‌است.فردوسی در شاهنامه بنای اردبیل را به پیروز ساسانی نسبت می‌دهد.
در داستان سیاوش در شاهنامه فردوسی نیز نام اردبیل آمده بود.
درقرن ششم قبل از میلاد زرتشت پیامبر بزرگ ایران ظهور کرد و بنا به روایت اوستا، کتاب یسنا در بالای کوه سبلان بر او نازل شده‌است.
کشفیات اخیر در خصوص تاریخ اردبیل در منطقه مراد لو اردبیل نشان از کشف تاریخ 40 هزار ساله در اردبیل را به اثبات میرساند.محوطه شامل بیش از یکصد تخته سنگ مزین به نقوش صخره‌ای بوده که با بررسی و مطالعه هر یک از آنها زوایای پنهانی از نحوه زندگی و استقرار بشر در این منطقه از کشور نمایان خواهد شد. یکی از کارشناسان باستان شناسی اردبیل گفت: نقوش خمره‌ای یا همان سنگ نگاره‌ها کهن‌ترین آثار هنری بر جای مانده از بشر هستند که قدمت برخی از آنها به ۴۰هزار سال قبل برمی گردد.
منطقه اردبیل حداقل از هزاره ششم قبل از میلاد مسکونی بوده‌است. براساس پژوهش، سراسر منطقه از تپه‌های باستانی پوشیده شده‌است.
آثاربه دست‌آمده در حفاری‌های صورت‌گرفته در اردبیل، نشان از حیات در دوره مفرغ را به‌اثبات میرساند. درضمن حفاری در تپه نادری اردبیل، باستان شناسان موفق شدند بقایای معماری عصر مفرغ را به دست آورند.این بقایا از دوره‌های عصر آهن ۲ و ۳ و نمونه‌هایی از دوره‌های اشکانی، ساسانی، سلجوقی و اوایل دوره اسلامی می‌باشند.این نوع معماری بسیار شناخته شده و در تمام دنیا به ویژه در معماری شرق ترکیه بسیار دیده شده‌است.
بررسی‌های انجام شده در۴ نوع قبر در منطقه اردبیل دوران عصر آهن I تا آهن IIIرابه وضوح ترسیم مینماید.. که تقریبا هیچ کدام از قبرها سالم نبود. و به نظر می‌رسد در گذشته‌های بسیار دور مورد تاراج قرار گرفته‌است.این نوع ازگورستان هارا، کورگان می‌نامند.
اردبیل، اولین شهر ایران از لحاظ لوله کشی آب شرب می‌باشد. تاریخ این لوله کشی احتمالا به دوره صفوی معطوف می‌گردد. بطوریکه آثار آن درحفاریهای صورت پذیرفته شده موجود می‌باشد
نخستین کتابخانه در اردبیل در قرن 8 ق. به‌همت شیخ صدرالدین موسی ، فرزندشیخ صفی‌الدین اردبیلی ، در جوار آرامگاه پدرش جهت استفاده عموم ایجاد شد. پس از کتابخانه آستان قدس رضوی،کتابخانه اردبیل قدیم‌ترین و غنی‌ترین کتابخانه ایران به‌شمار میرفت .
موقعیت طبیعی جغرافیایی اردبیل
استان اردبیل از شمال به جمهوری آذربایجان، از مشرق به استان گیلان، از مغرب به استان آذربایجان شرقی و از جنوب به استان زنجان محدود است. فاصله شهر اردبیل تا شوروی 20 کیلومتروتا آستارا 75 کیلومتر است. این شهر در جنوب غربی دریای خزر بین دو رشته کوه سبلان و رشته کوههای تالش که در امتداد سلسله جبال البرز هستند قرار دارد.
ارتفاع شهر از سطح آزاد دریا 1263 متر و فاصله اردبیل تا کوه سبلان 40 کیلومتر است.قله سبلان از زیباترین قلل جهان و دامنه آن از دیدنی ترین کوهپایه های آسیا به شمار می رود.
شهر اردبیل در مختصات 2 و 38 الی 8 و 38 عرض جغرافیایی و 5و 48 الی 20 و 48 طول جغرافیایی قرار دارد. مختصات مرکز شهر حدود 5 و 38 عرض جغرافیایی و 8 و 48 طول جغرافیایی است.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی شهرداری اردبیل
